عینک نور امیدوار است این مقاله برای شما مفید باشد

عدسیهای غیر کروی (آسفریک ؛ Aspheric lenses) و کاربرد آن

عدسی غیرکروی چیست ؟

آسفریک، به معنی “غیر کروی ” بودن است . سطح یک عدسی کروی، مانند سطح یک کره و یا یک توپ کروی، منظم است و دارای یک شعاع انحنای معین می باشد؛ در صورتی که سطح یک عدسی غیرکروی تغییر فرم می دهد و شعاع انحنای آن در کل سطح عدسی یکسان نمی باشد.

هدف از به کارگیری عدسی غیر کروی

چهار هدف کلی برای تولید یک عدسی با سطح غیر کروی (آسفریک) وجود دارد:

۱- از طریق اپتیکی قادر به اصلاح عدم انطباقات کانونی باشد.

۲- سطح عدسی مسطح تر شده و در نتیجه از بزرگنمایی آن کاسته شودتاجلوه ی بیشتری پیداکند.

۳- عدسیها نازک تر و سبکتر ساخته شوند.

۴- ساخت عدسی به صورت تدریجی(پروگرسیو)

همان گونه که قبلاً گفته شد، امکان ساخت یک عدسی از نظر دقت اپتیکی برای اکثریت توانها که دارای سطوح کروی باشند، وجود دارد. هنگامی که دامنه ی توان عدسی، فراتر از +۷ و یا -۲۳ دیوپتر باشد، لازم است که از طرح غیرکروی استفاده نمود. سطح کروی عدسی غیرکروی، از مرکز هندسی شروع می شود و سپس، به فاصله ی معینی از OC (مرکز اپتیکی ) توان آن به تدریج به شکلی حساب شده، برای خنثی کردن انحرافات کانونی تغییر می یابد.(البته در صورت درخواست، می توان عدسیهایی با توانهای پایین را هم به صورت آسفریک تولید نمود.)

غیرکروی کردن یک عدسی جهت مسطح تر شدن آن

در عدسیهای کروی با توان مثبت بالا، شیب عدسی معمولاً زیاد است (شکل زیر). متأسفانه به هر اندازه که این شیب تندتر باشد، از زیبائی عدسی کاسته می شود. در چنین حالتی، انتخاب یک عدسی مسطح تر،از بزرگی (حجم ) آن کاسته و زیباتر به نظر می رسد؛ به طوری که بعد از تعویض یک عدسی معمولی با یک عدسی مسطح تر، به نظر می رسد که تفاوت قابل ملاحظه ای در ضخامت آن پدید آمده و این در حالی است که در عمل، فقط تغییر مختصری در ضخامت عدسی ایجاد شده است. نظر به اینکه بزرگنمایی این عدسیها نسبت به عدسیهای معمولی کمتر است، لذا چشمان بیمار به آن شکل بزرگ نشان داده نمی شود.

متأسفانه، با تخت کردن یک عدسی معمولی، عمل دیدن به خوبی صورت نمی گیرد؛ زیرا توان این گونه عدسیها در منطقه ی مرکزی آن است و در پیرامون (حاشیه ) آن، استوانه ناخواسته، پدید می آید.(شکل زیر) درصورتی که اگر سطح عدسی تخت شده به صورت غیرکروی باشد، هم دیــد خوب و هم زیــبایی، هــردو با هم بدست می آید .

عدسی غیرکروی

عدسی کروی

غیرکروی کردن عدسی به منظور سبکتر شدن آن

بدین منظور برای عدسیهای مثبت، سطح بیرونی و یا سطح داخلی و در بعضی مواقع هردو سطح آن را به سمت لبه ی آن تخت می کنند. در عدسیهای منفی ، سطح خارجی آن را شیب دار و یا سطح داخلی آن را تخت و در بعضی مواقع، هردوعمل را با هم انجام می دهند. این عمل، باعث کاهش ضخامت در لبه ی عدسی می گردد.

عدسی غیرکروی برای تولید توان تدریجی

بر اساس تعریف، هر عدسی که سطح آن کروی نباشد، غیرکروی است . در عدسیهای تدریجی، توان افزون از تغییرات توان سطح عدسی ایجاد می شود. بنابراین، عدسیهای تدریجی نیز خود غیرکروی می باشند. در یک عدسی تدریجی، قسمت دید دور آن را می توان مسطح تر کرد. به منظور اجتناب ازانحراف ناخواسته، سطح خارجی عدسی همانند عدسیهای غیر تدریجی، بایستی به فرم غیرکروی درآید.

در عدسیهای غیرکروی تراش دادن منشور به منظور دسانتره کردن عدسی منع شده است .

وقتی یک عدسی تک دید معمولی را تراش می دهند، می توان OC (مرکز اپتیکی ) را به هر نقطه ای ازعدسی تغییر مکان داد.این عمل به خاطر دسانتره کردن، بوده و با تراش منشور صورت می پذیرد و در صورت رعایت دیگر مسائل فنی، هیچ مشکل جدیدی را در دیدن به همراه نمی آورد. (یادآوری: دسانتره کردن منشور، زمانی است که عدسی موجود، نسبت به اندازه ی حدقه ی عینک کوچک باشد.)ولی در یک عدسی غیرکروی، اگرOC از GC (مرکز هندسی ) فاصله بگیرد - (B چشم بیمار در هنگام حرکت به سمت چپ یا راست در یک جهت، خیلی سریع به منطقه ی غیرکروی وارد می شود؛ ولی درجهت دیگر خیلی آهسته تر.

چرا رعایت موارد جای گذاری عدسی غیرکروی در فریم، از اهمیت خاصی برخوردار است ؟

همان گونه که یک عدسی غیرکروی قادر است یک دید عالی به همراه آورد و در خصوص زیبایی نتایج خوبی را به دست دهد، به همان گونه اگر در جایگذاری آن داخل فریم ضوابط خاص خود به دقت رعایت نشود، نتایج نامطلوبی در پی خواهد داشت . در مورد عدسیهای معمولی، اگرکلیه ی ضوابط جایگذاری عدسی داخل فریم به درستی رعایت نشود، باز هم می توان یک دید نسبی برای بیمارفراهم آورد؛ اما در خصوص عدسیهای غیرکروی اگر این موارد به خوبی رعایت نشود، نتایج حاصل ازیک عدسی معمولی، هرچند کروی هم باشد، بدتر خواهد بود.

راهنمایی هایی در خصوص نصب عدسی غیرکروی

ضوابط نصب کردن عدسیهای غیرکروی ، در واقع تفاوتی با یک نصب دقیق که برای سایر عدسیهامی بایست صورت پذیرد را ندارد. در مورد اندازه گیری PD ، به خاطر داشته باشید که این عمل را برای هرچشم به طور جداگانه انجام دهید. اندازه ی ارتفاع MRP را معین نمائید و مقدار صحیح زاویه ای که فریم می بایست با صفحه صورت بسازد (زاویه ی پانتوسکوپیک ) را اعمال کنید.

نقطه ی عطف اصلی MRP = Major Reference Point

طریقه ی اندازه گیری PD یک چشم

بدین منظور، می بایست چشم به صورت افقی، در مرکز حلقه های متحدالمرکز اپتیکی عدسی غیرکروی قرار گیرد و در این حالت بااندازه گیری PD یک چشم، از مقدار دقیق آن مطمئن می شویم .

اندازه گیری MRP و جبران نمودن زاویه ی پانتوسکوپیک

ابتدا، مقدار ارتفاع MRP را به روش معمولی اندازه گیری نمائید. سپس، قانون انگشت شست را برای جبران شیب (زاویه ) بکار گیرید. برای این منظور، به ازای هر دو میلی متر زاویه ی پانتوسکوپیک، یک میلیمتراز ارتفاع کاسته می شود.از آنجائی که منطقه های غیرکروی، به طور متراکم اطراف OC عدسی را احاطه می کنند، بنابراین MRP رابیشتر از ۵ میلی متر پایین تر از مردمک قرار ندهید. حتی اگر قانون انگشت شست، برای آن شیب مقداربیشتر از ۵ میلی متر را تعیین نماید. اگر MRP را به مقدار زیادی به طرف پائین تغییر مکان دهیم، باعث می شود که منطقه ی غیـرکروی بـا منطقه ی دید معمولی تداخل پیـدا کند. نظر بـه اینکه محل قرار گرفتـن MRP نبایستی بیشتر از ۵ میلی متر پائین تر از مردمک باشد، در نتیجه به کار گیری بیشتر از ده درجه زاویه ی پانتوسکوپیک برای عدسیهای غیرکروی (با توان بالا) توصیه نمی شود.

روش دیگری برای تعیین ارتفاع MRP

برای این منظور، سر بیمار را به طرف عقب خم کنید؛ تا جایی که فریم در حالتی قرار گیرد که نسبت به سقف عمود شود. در این حالت، مقدار ارتفاع MRP را اندازه گیری کنید. (در صورتی که فریم دارای زاویه پانتوسکوپیک زیادی باشد، اندازه ی ارتفاع MRP را در حالتی که سر بیمار خم نشده باشد، تعیین نمائید).اختلاف این دو اندازه گیری، نبایستی بیشتر از ۵ میلی متر باشد. نتیجه ی حاصل این روش، باروش قبلی یکسان می باشد؛ ضمن آنکه استفاده از این روش آسانتر است .

عینک نور : 02532943049